به گزارش پایگاه خبری حوزه هنری ، شامگاه یكشنبه 26 مهرماه در شصت و یكمین برنامه «سینما روایت» فیلم مستند – سینمایی «كربلا جغرافیای یك تاریخ» به كارگردانی داریوش یاری با حضور عباس كریمی منتقد و كارشناس سینما، سید مهدی موسویان طراح صحنه و لباس فیلم و رسول شادمانی مجری و كارشناس در مجموعه فرهنگی اسوه مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
داریوش یاری كارگردان این فیلم مستند- سینمایی كه بهزودی اكران عمومی آن در سینماهای سراسر كشور آغاز خواهد شد، گفت: ترجیح می دهم در این جلسه طبق معمول همیشه از سختی های كار حرفی نزنم و جلسه به سمت خاطره گویی نرود؛ چون كسانی كه در حوزه سینما و تلویزیون كار می كنند به خوبی با مشكلات فیلمسازی آشنا هستند.
وی در عین حال تاكید كرد: ما این فیلم را فقط با یك درصد از بودجه ساخت فیلم های آثار فاخر ساختیم و هیچ راهی نداشتیم مگر اینكه یك فیلمنامه 80 صفحه ای كاملا مشخص داشته باشیم؛ مگر اینكه برای همه 370 پلان فیلم، استوری برد و 21 جلسه دورخوانی برای تفهیم استوری برد داشته باشیم. لذا این فیلم به گونه ای نبود كه سر صحنه، هوس كنیم مثلا یك پلان اتفاقی بگیریم بلكه باید از قبل همه چیز روی كاغذ نوشته می شد.
یاری ادامه داد: خدا را شاكرم و از امام حسین(ع) هم ممنونم كه كمك كرد تا ما بتوانیم این فیلم را در كمتر از یك ماه جمع و جور كنیم و یك بار دیگر به خودمان ثابت كنیم اگر ایمان و حال خوب وجود داشته باشد می شود كار كرد.
این كارگردان كشورمان با بیان اینكه امیدوارم هر كسی در هر فضایی كه فیلم می سازد احترام دیگر فیلمسازان را حفظ كند تصریح كرد: متاسفانه امروز وضعیت به گونه ای شده كه گویا هیچ گروهی از فیلمسازان گروه دیگر را قبول ندارند و در این بلبشو، معمولا كسانی بیشتر قربانی می شوند كه فیلم های تاریخ اسلام را تولید می كنند؛ البته نه همه آنان.
نگاه من به عاشورا یك نگاه حماسی است
كارگردان فیلم مستند سینمایی «كربلا جغرافیای یك تاریخ» كه تاكنون توانسته جوایز زیادی را در داخل و خارج از كشور كسب كند یادآور شد: نگاه من به واقعه عاشورا یك نگاه حماسی است و همواره دوست دارم این موضوع را مطرح كنم كه واقعا چگونه شده است كه این «حادثه» به «حماسه» تبدیل شده است؟ لذا در این فیلم تلاش كردم این موضوع را در فیلم با سر و شكل منسجم تری انجام بدهم و نمی دانم معنای این كار «دغدغه» است یا دیوانگی!
داریوش یاری گفت: خیلی دوست داشتم فیلم «كربلا جغرافیای یك تاریخ» را بسازم و اگر این فیلم را نمی ساختم عطش من نسبت به سینما پایان نداشت اما با ساختن این فیلم حالم خوب است و احساس می كنم آن كاری را كه باید انجام می دادم را به سرانجام رساندم. بنابراین خیلی نگران قضاوت مردم نبودم. چون دوست داشتم با هر سختی كه وجود داشت این فیلم را بسازم.
وی با بیان اینكه سعی كردم در این فیلم از حادثه بگذرم تا به حماسه برسم اضافه كرد: ما نمی خواستیم در این فیلم از «حادثه» صحبت كنیم؛ چون هنگامی كه از حادثه صحبت می كنید به این معنا خواهد بود كه مردم باید حتما گریه كنند. شاید به همین دلیل بود كه تلویزیون ساخت این فیلم را نپذیرفت – در حالی كه این فیلم قرار بود اول در تلویزیون ساخته شود اما بعد از اینكه تلویزیون از تولید سرباز زد آن را با حوزه هنری كار كردم . شما در حادثه مجبورید گریه كنید اما در حماسه وقتی از سالن سینما خارج می شوید به خودتان تلنگر می زنید و احساس می كنید كه شما هم امام حسین(ع) و یارانش را دوست دارید.
یاری در خصوص لحن انتخابی فیلم نیز گفت: لحن فیلم را از تعزیه گرفتم. گذشتگان ما خیلی خوب از طریق تعزیه متوجه شدند كه چطور باید ظالم و مظلوم را نشان دهند. سعی كردیم بیشتر محبت را نشان دهیم و همین لحن را در ساختار به كار بردیم.
«كربلا جغرافیای یك تاریخ» برای من تبدیل به گودال قتلگاه شد!
داریوش یاری با اشاره به دردسرهای فیلم كه تاكنون برایش مشكل ساز شده است ادامه داد: دردسرهای زیادی برای گرفتن پروانه نمایش و اكران این فیلم و … را پشت سر گذاشتم و این دردسرها من را خیلی اذیت كردند؛ به طوری كه مدتی است آنقدر به من سخت می گذرد و گاهی اوقات به حدی این فشارها و اذیت ها زیاد بوده كه یك جاهایی به حدی رسیدم كه دوست داشتم با صدای بلند اعلام كنم كه رسما غلط كردم فیلمی در مورد حسین بن علی(ع) ساختم! و متاسفانه بیشتر درد سرهای من هم، با بچه حزب اللهی ها بوده است و احساس كردم یك بار دیگر، مدعیان دین خدا در حال شمشیر كشیدن هستند.
وی با بیان اینكه فیلم «كربلا جغرافیای یك تاریخ» برای داریوش یاری تبدیل به گودال قتلگاه شده است اظهار داشت: اگر قرار است فقط یك عده از امام حسین(ع) فیلم بسازند بروند بسازند. اگر قرار است فقط یك عده در مورد حسین بن علی (ع) حرف بزنند و روایت خودشان را از ایشان كه همانا استحكام قدرت است روایت كنند بروند بسازند؛ چرا مرا اذیت می كنند.
خور بیابانك، لوكیشن اصلی فیلم بود
سید مهدی موسویان طرح صحنه و لباس فیلم مستند – سینمایی «كربلا جغرافیای یك تاریخ» در این جلسه گفت: خوشحالم كه بار دیگر و بعد از همكاری در سریال مختارنامه و فیلم محمد رسول الله (ص) توانستم با همكاری در فیلم «كربلا جغرافیای یك تاریخ» نسبت به خاندان اهل بیت(ع)، عرض ارادت داشته باشم.
وی با اشاره به سختی تولید و با بیان اینكه این پروژه یكی از كارهای خیلی سخت من محسوب می شود افزود: این پروژه، یكی از پروژه های خیلی سخت من بود و متاسفانه ما از نظر مالی و زمانی خیلی در مضیقه بودیم.
این طراح صحنه و لباس كه سابقه همكاری در این سمت را در پروژه های مختارنامه و محمد رسول الله(ص) ساخته مجید مجیدی را نیز داشته است، افزود: ما برای تولید 80 دقیقه ای این فیلم فقط 35 جلسه وقت داشتیم. این درحالی است كه ما در پروژه های مختارنامه و محمد رسول الله(ص) برای انتخاب لوكیشن، زمان كافی داشتیم اما در این فیلم زمان نداشتیم و مجبور بودیم مكانی را بیابیم كه هم لوكیشن مكه و هم لوكیشن دشت نینوا را بسازیم و بعد از تحقیق به منطقه خور بیابانك رسیدیم.
وی گفت: ما در این پروژه به لحاظ زمانی، خیلی در ساخت آكسسوارها مشكل داشتیم و در مقطعی مجبور شدیم بخشی از آكسسوار فیلم «محمد رسول الله(ص)» را كه من خودم طراحی كردم قرض بگیریم و در بخش لوكیشن نیز از لوكیشن های «مختارنامه» كمك گرفتیم. این درحالی است كه هم اكنون بخش اعظم لوكیشن های سریال مختار نامه در حال نابودی است!
رعایت نمادها و نشانههای تعزیه در فیلم
عباس كریمی، منتقد و كارشناس سینما، نیز در این جلسه اظهار داشت: نكته ای كه در فیلم بارز است استفاده از یك نوع تعزیه مدرن است كه شاید بهره گیری از این نوع تعزیه بیشتر به دلیل كم هزینه بودن فیلم بوده است. گاهی اوقات برخی از محدودیت ها باعث ابتكارات و اختراعات می شود كه كمك می كند ما با این فیلم همذات پنداری بیشتری داشته باشیم و هنگامی كه فیلم را نگاه می كنیم احساس خستگی نكنیم و چه بسا اگر فیلم طولانی تر هم می بود باز هم، قابل تحمل بود؛ چرا كه یكسری ابتكارات در فیلم وجود دارد كه می تواند برای مخاطب جذاب باشد.
كریمی با بیان اینكه ما با یك فیلم مستند روایی كه به بازآفرینی واقعیت می پردازد روبهرو هستیم تصریح كرد: ما در این فیلم، با تعزیه به صورت مستقیم سروكار داریم، یك جاهایی به دلیل محدودیت هایی از ماكت استفاده شده و به نوعی شاهد یك تعزیه مدرن با ساختارهای امروزی هستیم. یك جاهایی از فیلم شاهد نقاشی های قهوه خانه ای و پرده خوانی هستیم و در بخش هایی از فیلم نیز ما با عزاداری مستقیم مردم مواجهایم كه در لابهلای آن مورد استفاده قرار گرفته تا قدری از یكدستی فیلم كاسته شود و به تنوع و تغییر آن كمك كند.
این منتقد اضافه كرد: این فیلم اگر موضوع دیگری به غیر از عاشورا می داشت شاید برای ما آنقدر جذاب و دیدنی نبود كه البته یك بخش از این جذابیت به علاقه و عشق ما به امام حسین(ع) برمی گردد و بخش دیگر آن این است كه این فیلم با دیگر فیلم ها متفاوت است و تفاوت آن هم به ساختار و زاویه نگاه كارگردان برمی گردد. ضمن اینكه در این فیلم به خوبی به جزئیات كه شاید در نگاه اول پنهان باشد، توجه جدی شده است.
موضوع رنگ ها، مسئله دیگری بود كه كریمی به آن اشاره كرد و یادآور شد: رنگ ها در این فیلم متناسب با تعزیه انتخاب شده است و این جزئیات در طراحی لباس ها و دكورها هم به خوبی مشهود است و چه خوب است كه ما با فیلمی روبهرو هستیم كه به درستی با نمادها و نشانه ها توجه كرده است.
به گفته وی، موسیقی این فیلم كه توسط مجید انتظامی خلق شده است به خوبی با فیلم و فضای این اثر هماهنگی دارد و یكی از عناصری است كه به مخاطب كمك می كند بدون خستگی فیلم را تا پایان تماشا كند.
عباس كریمی با بیان اینكه این فیلم از یك ساختار خطی برخوردار است اظهار داشت: فیلم از زمان حضرت رسول (ص) شروع می شود و به عزاداری های امروزی امام حسین (ع) می رسد و ما با موضوعی مثل «كربلا» و «واقعه عاشورا» روبهرو می شویم و این حادثه آنقدر بزرگ است كه می شود برای هر كدام از این جزئیات یك رمان نوشت و فیلم ساخت و كارگردان اثر برای اینكه می خواهد در مورد همه ابعاد ماجرا صحبت كند نریشن را به گونه ای انتخاب كرده كه در آن هیچ تفسیر، تاویل و تحلیلی موجود نباشد و تنها روایت صرف باشد. این روایت صرف باعث خواهد شد تا هنگامی كه فیلم به پایان می رسد مخاطب با خودش فكر كند به عنوان بازماندگان تشیعی كه بخشی از آن را عاشورا و كربلا را رقم زده است، چه وظیفه ای دارد؟ لذا به تفكر انداختن مخاطب توسط این فیلم یكی از ارزش های آن تلقی می شود؛ ضمن اینكه این اثر به لحاظ محتوایی، فیلم خوبی است.
وی با بیان اینكه انتخاب قاب های فیلم؛ انتخاب های هوشمندانه ای بوده است كه هر كدام به منزله یك عكس مستقل عمل می كنند. تاكید كرد: ما تاكنون فیلم های متعددی از عاشورا دیده ایم اما هیچگاه از دیدن آنان خسته نشدیم. یكی از دلایل آن این است كه در وجود تك تك ماها، پسزمینههای عاشورا وجود دارد و بخش دیگر آن به عظمت این واقعه و به چند بُعدی این واقعه برمی گردد و این ابعاد مختلف عاشورا موجب شده كه دست فیلمسازان برای خلق یك اثر تازه همچنان باز باشد كه خوشبختانه این امر در این فیلم به خوبی رعایت شده است.
كریمی با اشاره به اینكه به گفته كارگردان، این فیلم اول قرار بوده است برای تلویزیون ساخته شود اما تلویزیون به دلایلی از این كار سرباز زده است، تصریح كرد: متاسفانه باید به حال هنر این كشور تاسف خورد كه كسانی در تلویزیون برای هنرمندانی مثل آقای داریوش یاری تعیین و تكلیف می كنند و هیچ شناختی از مقوله هنر و تلویزیون ندارند و تولید این فیلم خوب و ارزشمند را در تلویزیون رد می كنند؛ اما تا دلتان بخواهد خُزعبلاتی كه سبك و سیاق سال های دهه 60 را دارند با افتخار تصویب و پخش میكنند! امیدوارم كه آقای یاری و دیگر دوستانی كه در این زمینه كار می كنند با دیدن چنین برخوردهایی دلسرد نشوند و همچنان به كارشان ادامه دهند.
وی گفت: در سال های اخیر تلویزیون فقط به دنیال جذب اسپانسر و تبلیغ اسپانسرها حركت كرده است و گویا مباحث محتوایی در تلویزیون گم شده است.
به گفته مجری این برنامه، سینماروایت یكشنبه هفته آینده به دلیل سوم امام، برنامه ای نخواهد داشت و برنامه آینده آن دهم آبان خواهد بود كه متعاقبا نام فیلم نیز اعلام خواهد شد.