محمدعلی معلم دامغانی در نشست خبری همایش ملی «آجر و آجرکاری در هنر و معماری ایران» که امروز برگزار شد، اظهار داشت: وقتی درباره هنرهای سنتی صحبت میشود، نباید تصور کنیم که این هنرها مردهاند؛ در هنر معماری آجر یکی از مصالحی است که هم موجب ایستایی و پایایی بنا میشود و هم به آن زیبایی میبخشد.
وی ادامه داد: در سنتها به خصوص سنت آجر، این ابزار هم جزء است و هم فرم؛ نقش آجر در معماری مثل نقش سلول در بدن است. این مسئله از گذشته بوده و اکنون هم هست.
معلمدامغانی یادآور شد: در ابزار سیمان هنوز معماران زیبایی قابل تعریفی ندارند؛ اما در آجر مسئله زیبایی مانند نقاشی و هنرهای دیگر دیده میشود.
علیرضا اسماعیلی معاون پژوهشی فرهنگستان هنر در ادامه این نشست بیان داشت: آجر بهعنوان یکی از مصالح بومی از پرکاربردترین و اصلیترین عناصر معماری است و با شرایط اقلیمی و زیست محیطی ایران سازگار است؛ ضمن اینکه قابلیت تزیین و نمایش را هم دارد.
وی یادآور شد: با توجه به اهمیت آجر، این همایش برگزار میشود که قبل از شروع همایش اصلی در تهران، پیش همایشهایی در دزفول و کرمان برگزار شد؛ این را هم بگویم که دزفول دارای بافت تاریخی و ارزشمندی است که بهعنوان موزه آجر ایران شناخته میشود.
اسماعیلی درباره دیگر محورهای این همایش خاطرنشان کرد: تجلیل از 12 هنرمند شاخص و استادکار حوزه آجر از نقاط مختلف ایران، برگزاری نمایشگاه بناهای آجری ایران در دورههای مختلف و تهیه فیلم مستند «از خشت تا آجر» از دیگر بخشهای این همایش به شمار میرود.
مهدی مکینژاد دبیر علمی همایش ملی «آجر و آجرکاری در هنر و معماری ایران» در ادامه افزود: برای برگزاری این همایش، به حمایت استاد معلم به نتیجه مطلوبی رسیدیم و در نقطهای هستیم که به جهات مختلف در نوع خود کمنظیر است. طوری که نهادهای دیگر و حتی دانشگاهی به این موضوعات نپرداختند.
وی یادآور شد: خرسند هستیم که ماحصل تلاش جمعی به نتیجه رسیده و حدود 150 خلاصه مقاله در همین موضوع واحد به دست ما رسیده است.
مکینژاد بیان داشت: آجر جزئی از ساختار معماری سنتی ما است؛ اگر بناهای ما رخ بام و پوشش محکمی نداشت، ضمن اینکه زیبایی نداشتند، تخریب هم میشدند؛ ایرانیها جزو کسانی هستند که سالها پیش به نقاشی دیواری توجه کردند. ما در نقشبرجستههای تخت جمشید میبینیم که هنرمندان روی آجر نقاشی کشیدهاند. هر کدام از این آجرها یک اثر هنری و یک سند از هویت معماری ما هستند.
وی اضافه کرد: امروز ما روی یک گنج بزرگ نشستهایم. هر کسی وظیفه خود را در این زمینه انجام دهد، کار به سامان میرسد و میتوانیم این گنجها را شناسایی، استخراج و خارج کنیم و نگاه نویی هم به آن داشته باشیم.
دبیر علمی همایش ملی «آجر و آجرکاری در هنر و معماری ایران» گفت: ما در این همایش فقط به ابعاد تاریخی و باستانی آجر نپرداختهایم، بلکه یکی از محورهای ما آجر و محیط زیست است.
وی درباره نحوه انتخاب هنرمندان برگزیده در این همایش گفت: ما استادکارانی را انتخاب کردیم که مسلط به آجرکاری هستند؛ سعیمان این بود کسانی را که تسلط بیشتر دارند و ذیحقتر و پیشکسوتتر هستند انتخاب شوند؛ به عنوان مثال در اصفهان استاد پاکنژاد از هنرمندان آجرکار منتخب است.
حجت امانی سرپرست مؤسسه فرهنگی هنری صبا در ادامه این نشست گفت: در این همایش نمایشگاهی با عنوان «خاک و خیال» شامل 250 اثر عکاسی عرضه میشود که این نمایشگاه دو وجه تاریخی قبل و بعد از اسلام را دارد. ضمن اینکه بیشترین آثار مربوط به دوره سلجوقی است.
وی ادامه داد: علاوه بر نمایشگاه عکس، هنر چیدمان توسط هنرمندان مشهدی عرضه میشود؛ این نمایشگاه از 25 بهمن همزمان با برگزاری همایش ملی «آجر و آجرکاری در هنر و معماری ایران» در مؤسسه صبا فرهنگستان هنر برپا میشود و تا اواخر اسفند ادامه خواهد داشت.
افشین شیروانی سرپرست مؤسسه متن یادآور شد: در این همایش 11 عنوان منتشر شده است که میتوان به ویژهنامه پیشهمایش دزفول، ویژهنامه پیشهمایش کرمان، ویژهنامه همایش تهران، یادنامه معماری و معماران سنتی خراسان، سنگبسط مجموعه تاریخی از دوره غزنوی، منار جام، آجرستان، گنجخانههای شیراز، معماری یزد و فرهنگ و حفاظت معماری اشاره کرد.